«Θέλω μόνο να είναι ευτυχισμένο» επαναλαμβάνουν οι γονείς, με απόλυτη ειλικρίνεια. Αυτός είναι ο στόχος ενός συνειδητοποιημένου γονιού– μια απαραίτητη επισήμανση στον χαρακτηρισμό αυτόν, αφού το να φέρνεις ένα παιδί στον κόσμο και να το μεγαλώνεις συμβατικά δεν αρκεί.
Συχνά μάλιστα, μπερδεύουμε την ευτυχία με την απόλυτη ανεμελιά, το ασταμάτητο παιχνίδι, τα χατήρια που γίνονται το ένα μετά το άλλο ή τις επιτυχίες και τις πρωτιές σε δραστηριότητες. Δεν είναι μόνο αυτά όμως.
Οι προϋποθέσεις ώστε ένα παιδί να νιώθει καλά με τον εαυτό του, να είναι ασφαλές, σίγουρο, συγκροτημένο και να απολαμβάνει τη ζωή, ξεκινούν από κάποιους βασικούς κανόνες, οι οποίοι, ξεφεύγουν από τη στενή έννοια του όρου «κανόνας». Ας τους πούμε καλύτερα παράγοντες. Τι χρειάζεται να διασφαλίσει, λοιπόν, ο γονιός ώστε το παιδί για να είναι πραγματικά ευτυχισμένο.
Τηρούν ένα πρόγραμμα στο φαγητό τους
Μπορεί να ακούγεται πολύ απλό για να συνιστά παράγοντα ή στρατηγική με στόχο την ευτυχία, αλλά ξανασκέψου το. Πώς νιώθεις εσύ όταν πεινάς; σίγουρα καθόλου ευχάριστα, πόσο μάλλον ένα παιδί, ανεξαρτήτου ηλικίας. Άλλωστε η πείνα είναι ένας από τους βασικούς λόγους της γκρίνιας και του κλάματος. Τρώγοντας ανά τακτά χρονικά διαστήματα και πάνω απ’ όλα τροφές που του κάνουν καλό, αναπτύσσεται φυσιολογικά τόσο το σώμα όσο και ο εγκέφαλος. Νιώθει πλήρες, ήρεμο, φροντισμένο και άρα χαρούμενο.
Κοιμούνται επαρκώς
Άλλη μία βιολογική ανάγκη που πρέπει να τηρείται με σταθερό πρόγραμμα. Οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά να κοιμούνται, και στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, είναι αποκλειστικά δική τους ευθύνη να εξασφαλίζουν τις ιδανικές συνθήκες γι’ αυτό. Αποτελεί προτεραιότητα και δεν χρειάζεται να πηγαίνουν στο κρεβάτι όταν αρχίζουν να γκρινιάζουν από τη νύστα και άρα βρίσκονται σε υπερένταση. Το να παραμένει ξύπνιο μέχρι αργά το βράδυ γιατί περνάει καλά μαζί μας δεν είναι δικαιολογία. Ο ποιοτικός ύπνος είναι σημαντικός για την ορθή του ανάπτυξη.
Παίζουν ελεύθερα
Καλοί οι κανόνες και η πειθαρχία, αλλά το παιχνίδι, μία ακόμα βασική ανάγκη του, είναι εξίσου δημιουργικό και ουσιαστικό όταν το παιδί νιώθει πως μπορεί να το κάνει όπως εκείνο θέλει. Ειδικά σήμερα που τα μικρά μπαίνουν σε πρόγραμμα δραστηριοτήτων από νωρίς, είναι επιπλέον ανάγκη να μπορούν να παίζουν χωρίς αυστηρή καθοδήγηση και οδηγίες, αλλά αυτοσχεδιαστικά. Άλλος ένας παράγοντας που ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την ανάληψη πρωτοβουλιών.
Εκφράζει τα συναισθήματά του
Συχνά εμείς οι μεγάλοι δείχνουμε αδύναμοι ή μη διατεθειμένοι να διαχειριστούμε ψύχραιμα ένα παιδί που ξαφνικά αρχίζει να φέρεται έντονα. Το κλάμα του, την υπερδραστηριότητά του, την έντασή του. Κι όλα αυτά συχνά οδηγούν σε παρατηρήσεις, τιμωρία και καταπίεση. Εννοείται πως όρια στη συμπεριφορά πρέπει να μπαίνουν, γιατί αυτή η παιδική «τρέλα» υποδηλώνει πως το παιδί μ’ αυτόν τον τρόπο αναζητά μέχρι πού μπορεί να φτάσει, ωστόσο ας μην ξεχνάμε ποτέ πως με το να τα μειώνουμε και να τα ντροπιάζουμε δημόσια ή να αντιμετωπίζουμε όλες τις ανήσυχες συμπεριφορές του με τον ίδιο επικριτικό τρόπο, οδηγούμαστε με ακρίβεια στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού που θα φοβάται να εκφράσει τα συναισθήματά του.
Το παιδί νιώθει οτι μπορεί να επιλέξει
Τα παιδιά έτσι κι αλλιώς ελέγχουν λίγο τις ζωές τους. Όλες οι σημαντικές αποφάσεις για εκείνα παίρνονται από τους γονείς, οι οποίοι τους υποδεικνύουν το σωστό και το λάθος, τι να φάνε, πόσο να παίξουν, τι να πουν. Αυτός είναι ένας πολύ ασφαλής τρόπος, ωστόσο, αξίζει να θυσιάσουμε λίγο από αυτό τον έλεγχο ώστε να αισθανθεί ένα παιδί ότι έχει επιλογές, ότι παίρνει πρωτοβουλίες για λιγότερο ουσιαστικά πράγματα που καθορίζουν την ανάπτυξή του.
Αισθάνονται ότι τα ακούν
Τα παιδιά λειτουργούν αρκετά με το ένστικτο. Από πολύ μικρή κιόλας ηλικία είναι αναπτυξιακά ώριμα ώστε να μπορούν να αντιληφθούν πότε οι γονείς ακούν στ’ αλήθεια αυτό που λένε και δίνουν συνειδητή σημασία στις αντιδράσεις τους ή λειτουργούν μηχανικά. Το παιδί που νιώθει ευτυχισμένο αισθάνεται την αμέριστη προσοχή των πιο αγαπημένων του ανθρώπων. Πρέπει να ακούμε αυτό που λέει, να τον υπολογίζουμε ως συνομιλητή ώστε να δημιουργήσουμε μία ανοιχτή και ουσιαστική σχέση μαζί του.
Έχουν όρια
Το ασταμάτητο «ναι», η στάση «ό,τι θέλει το παιδί» και η ελευθερία που μπερδεύεται με την ασυδοσία δεν είναι παράγοντες ευτυχίας για ένα παιδί. Ήδη από τους πρώτους μήνες της ζωής του, τα ανθρωπάκια αυτά αναζητούν μέχρι πού τους επιτρέπεται να συμπεριφερθούν έντονα και να κάνουν ό,τι θέλουν. Η απουσία ορίων μόνο καλό δεν τους κάνει, ίσα ίσα που τους προκαλεί σύγχυση. Αντίθετα, η οριοθέτηση που γίνεται από τους γονείς δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας και προστασίας στα παιδιά. Τα όρια ως διαδικασία δεν είναι μόνο αυστήροτητα ή τιμωρία. Είναι ένα εφόδιο που μπορεί να καθορίσει και τη ζωή του μετέπειτα, ως ενήλικα. Βάζοντας όρια σ’ ένα παιδί, του διδάσκουμε να έχει αυτοέλεγχο και να μην παροσύρεται από την όποια βλαβερή παρόρμηση.