Η Άλκη Ζέη άνηκε στους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς: τα βιβλία της θεωρούνται σταθμός στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, έχουν αγαπηθεί τόσο από το νεανικό όσο και από το ενήλικο κοινό, έχουν μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες και κυκλοφορούν σε πολλές χώρες του εξωτερικού.
Η Άλκη Ζέη είναι μια σταθερή αξία για τη λογοτεχνία μας. Μπορεί να γράφει κυρίως για παιδιά, όμως απευθύνεται και στους ενήλικες. Μέσα στα έργα της, η συγγραφέας μετατρέπει προσωπικά της βιώματα σε μυθιστορηματικές καταστάσεις, κρατώντας πάντα την απαραίτητη απόσταση από το αυτοβιογραφικό στοιχείο αλλά επιτρέποντας στους ήρωές της να βλέπουν τα πράγματα με τη δική της θεώρηση.
Ανήκοντας σε μια γενιά της οποίας οι ατομικές φιλοδοξίες υποχώρησαν μπροστά στα συλλογικά οράματα και στα συνταρακτικά γεγονότα που αναγκαστικά ισοπέδωναν την προσωπική ζωή, κι έχοντας συμβαδίσει με την πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, των ανατροπών, των διωγμών, της αγωνίας για το αύριο, της συμμετοχής στους αγώνες για ελευθερία και δημοκρατία, αισθανόταν ανέκαθεν το χρέος να καταγράψει σημαντικές ιστορικές στιγμές για χάρη των νεότερων γενεών.
Χωρίς ίχνος διδακτισμού αλλά με τη διάθεση να προκαλέσει προβληματισμό πάνω σε πλήθος διαχρονικών αξιών και σύγχρονων θεμάτων που αποτυπώνει στα έργα της με εξαιρετική λογοτεχνικότητα, καλοδουλεμένη πλοκή και το διάσπαρτο χιούμορ.
Τα βιβλία της απευθύνονται στους μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Η ανάγνωση αυτών των κειμένων, παράλληλα με την ανάπτυξη της φαντασίας και την καλλιέργεια της γραπτής έκφρασης (διδασκαλία της Γλώσσας), μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για συζήτηση γύρω από τις διαχρονικές αξίες: την ειλικρίνεια, τη συμπόνια, την υπομονή, την τιμιότητα, τη δικαιοσύνη, την υπευθυνότητα, την ελευθερία, τη φιλία, την αγάπη, τον σεβασμό, τη γενναιοδωρία, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, αλλά και να μας πληροφορήσει για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Τα βιβλία της σειράς μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν για δραματοποίηση στην τάξη.
Αυτά είναι τα 16 παιδικά και εφηβικά βιβλία που άφησε παρακαταθήκη στην ελληνική λογοτεχνία:
Γατοκουβέντες
Μια μικρή ιστορία για έναν μεγάλο γάτο, δυο μικρά παιδιά, μια παχουλή γιαγιά και έναν μεγάλο καύσωνα.
Τα παπούτσια του Αννίβα
Ο Μάνος που τρελαίνεται για μπάλα ονειρεύεται να τον πάρουν στη δυνατή ομάδα, μα πρέπει να φοράει παπούτσια ΑΝΤΙΝΤΑΣ και δεν έχει. Θα του αγοράσουν η μαμά και ο μπαμπάς;
Ο ψεύτης παππούς
Ο δεκάχρονος Αντώνης και ο παππούς του περνούν όλα σχεδόν τα απογεύματα μαζί. Ο παππούς, συνταξιούχος ηθοποιός, του διηγείται πολλές και απίθανες ιστορίες από όλα όσα έχει ζήσει. Ο Αντώνης όμως δεν τον πιστεύει, γιατί τις περισσότερες φορές οι ιστορίες που του αφηγείται του φαίνονται υπερβολικές και απίστευτες.
Το καπλάνι της βιτρίνας
Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει για τους «αρχαίους» του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος.
Ένα παιδί από το πουθενά
Με λένε Ίκαρο Λαμπρίδη και μένω στο Παγκράτι στην οδό Δικαιάρχου με την οικογένειά μου. Η οικογένειά μου είναι η θεία μου, η Ελένη-Ιοκάστη Καποδίστρια, το Αγόρι κι εγώ. Είμαι δέκα χρονών. Την ιστορία της οικογένειάς μου τη μαθαίνω κάθε Πέμπτη, όταν έρχονται οι φίλες της Ελένης-Ιοκάστης να παίξουν μπιρίμπα. Κάθονται στο καθιστικό γύρω από ένα στρογγυλό τραπέζι και παίζουν μιλώντας ασταμάτητα. Ακούω τη θεία μου να λέει στις φίλες της: «Από πού βρέθηκαν αυτά τα ξανθά μαλλιά; Κανείς στο σόι μας δεν είχε. Θαρρείς κι αυτό το παιδί ήρθε από το πουθενά». Ώρες ώρες το πιστεύω κι εγώ πως ήρθα από το πουθενά.
Στο βιβλίο θίγονται κρίσιμα ζητήματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός, η ξενοφοβία και η επιφυλακτικότητα για τα προσφυγόπουλα που επιθυμούν να παρακολουθήσουν μάθημα στο ελληνικό σχολείο, αλλά και το τεράστιο κύμα αλληλεγγύης που επέδειξαν πολλοί συνάνθρωποί μας, αγκαλιάζοντας οικογένειες που διέσχισαν τη θάλασσα με κίνδυνο για τη ζωή τους για να ξεφύγουν από τον πόλεμο και την εξαθλίωση.
Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων
Το ταξίδι της Αλίκης στη Χώρα των Μαρμάρων φέρνει τους νεαρούς αναγνώστες σε επαφή με την ιστορία και το όραμα της επιστροφής των μαρμάρων του Παρθενώνα.
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου είναι μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, των διωγμών, με την ελπίδα να σιγοκαίει κάπου στο βάθος.
Η μωβ ομπρέλα
Λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940, κάπου στο Μαρούσι, ζει με τους γονείς της η Ελευθερία, ένα δεκάχρονο κορίτσι, που τα δίδυμα μικρότερα αδέρφια της φωνάζουν Λέτρω. Απεχθάνεται το νοικοκυριό και τις «γυναικείες» δουλειές, ενώ τρελαίνεται για ό,τι δεν εγκρίνει ο πατέρας της: Διαβάζει με μανία βιβλία, ανυπομονεί να δει θέατρο, ρίχνει κλεφτές ματιές στην εφημερίδα, εύχεται κάποτε να μοιάσει στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Στο πάνω πάτωμα του σπιτιού τους ο κύριος Μαρσέλ, ένας Γάλλος που ζει μόνιμα στην Ελλάδα, έχει υπό την προστασία του τον ανιψιό του Μπενουά που γίνεται αχώριστος φίλος των παιδιών. Λιγοστά τα παιχνίδια τους αλλά αστείρευτη η φαντασία τους. Όλοι μαζί σκαρφίζονται χίλιες δυο ιστορίες που μαγεύουν και τους ίδιους. Και πόσα ακόμα θα σκέφτονταν να κάνουν εάν δεν τους εμπόδιζαν οι μεγάλοι…
Κοντά στις ράγες
Η Σάσα μεγαλώνει στην προεπαναστατική Ρωσία. Παρακολουθεί όσα συμβαίνουν γύρω της και περιμένει με λαχτάρα και έναν ενθουσιασμό, που μόνο τα παιδιά μπορεί να έχουν, τη μεγάλη αλλαγή που χτυπάει την πόρτα της.
Ο θείος Πλάτων
«Ο θείος Πλάτων» είναι ένα πάνινο γαϊδουράκι που στην κοιλιά του έχει καραμέλες. Η Ειρήνη κι ο Γιάννης τού έδωσαν το όνομα του θείου Πλάτωνα που τους το έστειλε δώρο.